Tôi thấy mình thật may mắn khi được lớn lên trong thế hệ game thứ sáu – thế hệ đỉnh cao nhất. Khi thế giới chuyển mình từ DOS và NES sang PlayStation và Xbox, chiếc PC là con đường duy nhất để tôi khám phá và chơi game, nhờ những cuốn tạp chí công nghệ cùng đĩa CD demo đi kèm. Điều tôi thực sự nhớ về thời kỳ đó – bên cạnh sự vô tư của tuổi trẻ – là game đơn giản đến nhường nào. Bạn chỉ cần cắm băng hay đĩa CD vào, và hy vọng bố mẹ không nhớ rằng bạn đã quá giờ đi ngủ rồi.
Chắc chắn, game đã tiến hóa, và những tựa game thế hệ mới đã làm cho “game” trở nên vĩ đại và hoành tráng hơn, nhưng “chơi game” vẫn là thứ mang lại cảm giác thú vị hơn rất nhiều vào thời đó. Thỉnh thoảng, tôi không khỏi nhìn lại cái thời mà tôi biết ít hơn bây giờ rất nhiều về game và công nghệ, nhưng lại hạnh phúc hơn vô cùng.
Tuyển tập các game MS-DOS kinh điển
5. Chỉ số khung hình (FPS) đã lấy đi niềm vui bật máy và chơi game
“FPS” mà tôi biết ngày xưa chỉ là game bắn súng góc nhìn thứ nhất
Thời đó, Pepperidge Farm nhớ rằng FPS chỉ có nghĩa là first-person shooter (game bắn súng góc nhìn thứ nhất). Tôi thậm chí còn cảm thấy thật ngầu khi biết nó là thể loại game mà bạn không thấy nhân vật của mình – Beachhead 2002, Call of Juarez, Doom, và Wolfenstein 3D là những “FPS” duy nhất tôi biết. Quay nhanh một thập kỷ, và giờ thứ duy nhất mọi người quan tâm lại là Frames per second (số khung hình trên giây). Đó là lúc tôi nói lời tạm biệt với niềm hạnh phúc được vô tư, không bận tâm đến các “vấn đề hiệu năng”.
Giờ đây, tôi ngồi với các lớp phủ hiển thị thông số trên màn hình, tự hỏi liệu 58fps có chấp nhận được không hay tôi nên rơi vào tuyệt vọng vì chỉ đạt 90fps thay vì con số ba chữ số mà tôi đã trả tiền cho cái màn hình của mình. Thứ từng cảm thấy mượt mà giờ đây cần phải mượt. Tôi không thể tận hưởng cảnh cháy nổ mãn nhãn hay chuyển cảnh cắt cảnh mà không theo dõi sát sao tốc độ khung hình bị sụt giảm. Tôi từng chơi các tựa game độc quyền của Sony trên PS3 và đầu PS4 mà không hề biết FPS là gì – và tôi đã có những giờ phút thật vui vẻ.
Sau đó, tôi chuyển sang PC, và thế là, tôi không thể tận hưởng bất cứ thứ gì dưới 60 khung hình/giây. FPS là thuật ngữ đầu tiên khiến tôi cảm thấy mình phải là một kỹ thuật viên chỉ để chơi game. Và một khi công tắc đó đã bật, không có đường lùi nữa.
Một bộ PC chơi game với Cyberpunk 2077 trên màn hình, và hai tay cầm game đặt cạnh case PC.
4. Tôi không thể ngừng suy nghĩ về nhiệt độ CPU và GPU
Tại sao quạt thổi khí nóng, và tại sao PC lại ồn thế?
Tôi từng nghĩ nhiệt độ là để chỉ thời tiết. Giờ đây, chúng là lý do để hoảng loạn giữa trận đấu boss. Nhiệt độ GPU, nhiệt độ CPU, nhiệt độ Junction – đột nhiên tôi trở thành một nhà trị liệu phần cứng bán thời gian, thì thầm những lời khẳng định với dàn máy của mình để nó không bốc cháy. Không phải vì tôi tiếc tiền mua tản nhiệt tốt, mà vì giờ đây tôi biết có một con số mà nhiệt độ của tôi không được vượt quá, dựa trên số tiền tôi đã chi. Tôi không thể cứ không nhìn và tận hưởng game sao?
HWiNFO sống trên thanh taskbar của tôi, ngay cạnh Steam. Không phải vì tôi muốn nó ở đó, mà vì tôi cần biết liệu PC của mình có đang “chạy nóng” hay không. Và vì lý do nào đó, nhiệt độ lại tự động giảm chỉ khi tôi bắt đầu theo dõi chúng – cứ như nó biết mình đang bị nhìn trộm vậy.
Ngày xưa, một chiếc console hoặc chạy được game hoặc không. Nó có ồn ào à? Kệ đi. Chiếc PS4 có thể kêu như động cơ phản lực, và nó vẫn chạy God of War rất mượt. Chẳng ai nói với tôi về keo tản nhiệt hay cách căn chỉnh bơm như thể tôi đang xây dựng một lò phản ứng hạt nhân. Tôi không cần biết những thứ này. Tôi chỉ muốn chơi game. Giờ đây, nếu CPU của tôi chạm mức 85°C, tôi sẽ ôm ngực. Tôi nhớ sự vô tri ngày xưa. Nó đơn giản hơn – và mát mẻ hơn.
Quạt của tản nhiệt AIO Maingear MG-1 Legendary nhìn từ góc cạnh.
3. Việc chỉnh cấu hình đồ họa đã giết chết niềm vui “cắm và chạy” của tôi
Cấu hình đồ họa đáng lẽ không bao giờ khiến tôi căng thẳng
Trong một thời gian rất dài, cài đặt đồ họa thậm chí còn không tồn tại trong khái niệm của tôi. Tôi đã quá đỗi biết ơn khi một tựa game chạy được. Đó mới là tiêu chuẩn thực sự – không phải Ultra đấu Low, mà là “Game này có khởi động hay crash ngay khi tôi nhấn Play không?” Hầu hết các game tôi lớn lên cùng đều là hàng “nhái”, các bản port dở tệ, hoặc chỉ đơn giản là tối ưu kém. Nếu chúng khởi chạy, và tôi có thể di chuyển nhân vật, thế là quá đủ rồi. Tốc độ khung hình à? Ai quan tâm? Đổ bóng à? Thậm chí còn không biết có thể tắt chúng đi.
Nhưng ngày nay thì sao? Ôi trời ơi. Tôi lún sâu vào những lỗ hổng tối ưu hóa trước cả khi kịp nhấn “New Game”. Mỗi bản phát hành game mới đều là một sự kiện – đầu tiên Digital Foundry tung ra hướng dẫn cài đặt của họ, sau đó là hàng giờ đồng hồ tôi thử nghiệm xem tổ hợp nào cho ra sự kết hợp tốt nhất giữa độ sắc nét, độ ổn định, và “sức khỏe” nhiệt độ. Nó giống như lắp ráp đồ IKEA mà không có hướng dẫn sử dụng và luôn nơm nớp lo sợ bị giật hình. Thành thật mà nói, thứ duy nhất tôi thực sự nhớ từ việc chỉ có một chiếc PS4 là sự đơn giản – tôi cho đĩa vào, và cài đặt duy nhất tôi chỉnh là bật phụ đề, thế thôi. Không DLSS, không FSR, không bận tâm đến Texture Streaming Budgets. Chỉ có tôi, tay cầm của tôi, và một trò chơi chạy theo đúng cách nó được định sẵn. Tôi đã không biết mình đã dễ dàng đến thế nào.
Card đồ họa Nvidia Geforce RTX 4070 Super Founders Edition với cổng nguồn nhìn từ góc cạnh.
2. Microtransactions đã biến game thành trung tâm mua sắm
Tôi nhớ thời game tặng thưởng, không phải bán microtransactions
Tôi nhớ cái thời ý tưởng mở khóa một thứ gì đó trong game thật sự hồi hộp. Bạn làm được điều gì đó thật ngầu, đạt một cột mốc, hoặc chỉ đơn giản là cày cuốc, và bùm – một bộ trang phục, vũ khí, hoặc màn chơi mới hiện ra như một món quà bất ngờ. Nhưng bây giờ thì sao? Thứ duy nhất hiện ra là tab cửa hàng. Trang phục không được kiếm, chúng được mua. Sự tiến bộ không còn mang tính cá nhân, nó được định giá bằng tiền. Và điều tồi tệ nhất? Nó hiệu quả. Tôi đã chi tiền thật cho những thứ ảo nhiều lần hơn mức tôi muốn thừa nhận.
Khoảnh khắc tôi thực sự nhận ra microtransactions đã siết chặt tôi là khi tôi dành cả tiếng đồng hồ tranh luận xem một bộ skin trong battle pass có “đáng giá” hay không. Điều đó không tốt chút nào. Đó không phải là cuộc hội thoại tôi nên có với chính mình lúc 2 giờ sáng. Tôi nhớ cái thời loại tiền tệ duy nhất tôi cần trong game là sự kiên nhẫn, chứ không phải xu cao cấp. Chúng ta đã đi một chặng đường dài, nhưng thật lòng mà nói, tôi sẽ nói dối nếu tôi bảo mình không nhớ những ngày hoàn thành màn chơi khó nhất của game mang lại cho bạn một phần thưởng, chứ không phải lời nhắc nhở ghé thăm cửa hàng.
Microtransaction “đáng tiền” duy nhất mà tôi từng mua, theo ý kiến của tôi, là mua battle pass Fortnite vào năm 2017 cho Season 3. Nó đã tự “trả tiền” cho chính mình kể từ đó.
Một bộ PC chơi game với cây giả, lá cây và tranh treo tường trang trí.
1. Tôi nhớ chơi game, chứ không phải nghiên cứu meta
Tôi từng cố gắng hết sức, giờ đây tôi tìm kiếm “cách chơi tốt nhất” của người khác
Đã có lúc tôi chỉ đơn giản là chơi game. Thua một ván? Tôi sẽ thử lại, chơi tốt hơn, thông minh hơn. Tôi không cần phải học về bảng xếp hạng (tier list) hay cách lên đồ/build vũ khí. Tôi chỉ chơi thôi. Nó thật thô sơ, lộn xộn, và mang lại cảm giác thành tựu đáng kinh ngạc. Nhưng giờ đây, nếu tôi muốn cạnh tranh dù chỉ một chút thôi, tôi phải nghiên cứu các bảng tính (spreadsheet), ghi chú cập nhật (patch notes), và các chủ đề trên Reddit. Điều gì đã xảy ra với niềm vui tự mình khám phá mọi thứ?
Meta đã tạo ra cảm giác như thể chỉ có một cách “đúng” để giành chiến thắng – và tệ hơn nữa, nếu tôi không làm theo cách đó, tôi đang lãng phí thời gian của mình. Mọi trò chơi bây giờ đều giống như một phòng thí nghiệm. Tôi kiểm tra xem “build” của mình có sự kết hợp tốt hay không. Tôi tự hỏi liệu khẩu súng mình thích có còn “viable” (hiệu quả) sau bản cập nhật giảm sức mạnh gần nhất không. Thật mệt mỏi. Và điều trớ trêu là, tôi từng yêu thích thử thách làm bản thân giỏi hơn. Giờ đây, tôi chỉ đang học cách sao chép những gì người khác làm tốt hơn.
Tôi không khỏi cảm thấy rằng càng biết nhiều, tôi càng ít “chỉ chơi game”.
Hãy nhìn xem, tôi nhận ra rằng tôi đang than thở cho sự mất mát tuổi thơ nhiều như đang nhớ về những “thời kỳ đơn giản hơn” – khi tất cả là về những thế giới mà chúng ta thoát ly vào đó, chứ không phải những bảng tính mà chúng ta xây dựng xung quanh chúng. Đâu đó trên chặng đường này, nó đã ngừng là “cắm và chạy”, và bắt đầu giống như “chuẩn bị và cầu nguyện”.
Tôi hiểu rồi – kiến thức là sức mạnh. Và tất nhiên tôi muốn phần cứng mới nhất và tốt nhất, và tôi sẽ tiếp tục dành hàng giờ để lo lắng về khung hình và nhiệt độ, nhưng tôi không thể không cảm thấy rằng càng biết nhiều, tôi càng ít “chỉ chơi game”. Và có lẽ, chỉ có lẽ thôi, tôi đã tốt hơn khi không biết tất cả những điều này ngay từ đầu.
Tài liệu tham khảo
- Digital Foundry (YouTube)
- Gamerant
