Công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI) đã mở ra một kỷ nguyên mới cho nhiều lĩnh vực, trong đó có âm nhạc. Các trình tạo nhạc AI đang ngày càng trở nên phổ biến, giúp người dùng dễ dàng tạo ra những bản nhạc, giai điệu hoặc thậm chí là toàn bộ tác phẩm. Tuy nhiên, đằng sau những tiện ích vượt trội này là những cạm bẫy và hạn chế tiềm ẩn mà người dùng cần phải hết sức lưu ý.
Mặc dù AI có thể khơi nguồn cảm hứng hoặc thậm chí tự tay tạo ra các bản nhạc hoàn chỉnh, nhưng những công cụ này đi kèm với những rủi ro và nhược điểm không thể bỏ qua. Việc hiểu rõ những “điểm yếu” này sẽ giúp chúng ta tận dụng AI một cách hiệu quả và bền vững hơn trong ngành công nghiệp âm nhạc.
1. Chất Lượng Đầu Ra Chung Chung và Thiếu Cá Tính
Một trong những hạn chế đáng kể nhất khi sử dụng AI để tạo nhạc là nguy cơ sản xuất ra những bản nhạc “công nghiệp”, thiếu đi sự độc đáo và cá tính riêng biệt. Mặc dù các công cụ AI có khả năng tạo ra âm nhạc thuộc nhiều thể loại và phong cách khác nhau, nhưng sản phẩm cuối cùng thường thiếu đi những yếu tố “tính người” làm cho âm nhạc trở nên mới mẻ và sáng tạo.
Những trình tạo nhạc AI thường dựa vào các mẫu có sẵn, các khuôn mẫu âm nhạc đã được thiết lập hoặc một thư viện các đoạn âm thanh được tổng hợp. Kết quả là, âm nhạc mà chúng tạo ra thường có vẻ công thức, dễ đoán và thiếu đi dấu ấn cá nhân. Nếu bạn sử dụng một công cụ AI để tạo một bài hát thương mại, bản nhạc đó có thể nghe tương tự như nhiều bài hát khác trong cùng thể loại, không có giọng điệu riêng biệt hoặc phong cách đặc trưng của bạn để làm cho nó đáng nhớ và khác biệt. Mặc dù công nghệ ngày càng cải thiện, và AI có thể tạo ra âm nhạc phức tạp và đổi mới hơn, nhưng nó vẫn khó lòng tái tạo được tâm hồn, sự ngẫu hứng và tia lửa của biểu cảm nghệ thuật đích thực.
Để khắc phục điều này, nếu phần lớn âm nhạc của bạn được tạo ra bởi AI, việc kết hợp thêm yếu tố con người có thể làm cho sản phẩm trở nên thuyết phục và độc đáo hơn đáng kể. Yếu tố này có thể là một phần vocal nổi bật hoặc tinh tế hơn là một nhạc cụ gõ được chơi thủ công. Các bản nhạc âm thanh và MIDI bổ sung có thể được thêm vào bằng cách sử dụng các trình chỉnh sửa âm thanh trực tuyến hoặc phần mềm sản xuất âm nhạc chuyên nghiệp (DAW).
2. Những Rắc Rối Về Bản Quyền và Sở Hữu Trí Tuệ
Với việc sử dụng ngày càng tăng của âm nhạc do AI tạo ra, những lo ngại về bản quyền và sở hữu trí tuệ đang ngày càng leo thang. Các trình tạo nhạc AI được đào tạo để mô phỏng các bài hát, khuôn mẫu, giai điệu và nhịp điệu hiện có mà chúng có thể học hỏi từ các tài liệu có bản quyền. Điều này đặt ra những câu hỏi pháp lý và đạo đức quan trọng về quyền sở hữu và sử dụng hợp pháp.
Minh họa tác phẩm AI đạo giọng ca sĩ Drake và The Weeknd gây tranh cãi bản quyền
Một ví dụ điển hình về vấn đề này đã xảy ra vào năm 2023 với âm nhạc của hai nghệ sĩ người Canada là The Weeknd và Drake, sau khi các bài hát do AI tạo ra, mô phỏng giọng hát của họ, xuất hiện trực tuyến. Những bài hát này được tạo ra bởi các mô hình AI dựa trên tác phẩm hiện có của các nghệ sĩ, đã gây ra báo động về việc vi phạm bản quyền và sử dụng trái phép hình ảnh và giọng nói của họ. Điều này, đến lượt nó, đã làm dấy lên một cuộc tranh luận về việc liệu âm nhạc do AI tạo ra có nên được coi là tác phẩm gốc hay không, khi nó được tạo ra dựa trên tài liệu có bản quyền hiện có.
Nếu bạn xuất bản âm nhạc do AI tạo ra, nó có thể có những điểm tương đồng đáng kinh ngạc với các tác phẩm đang được bảo vệ bản quyền. Mặc dù AI không “sao chép” theo nghĩa truyền thống, nhưng nó có thể điều chỉnh các yếu tố từ âm nhạc hiện có theo những cách có thể dẫn đến các vấn đề pháp lý. Do đó, bạn phải thận trọng về các nguồn dữ liệu được sử dụng và đảm bảo rằng âm nhạc bạn sản xuất bằng AI không vi phạm luật bản quyền để tránh đối mặt với các vụ kiện hoặc hình phạt tài chính.
3. Hạn Chế Về Chiều Sâu Cảm Xúc và Tính Nghệ Thuật
Một nhược điểm đáng kể khác của âm nhạc do AI tạo ra là nó thường thiếu đi chiều sâu cảm xúc, sự phức tạp, sắc thái và tài năng âm nhạc của các tác phẩm được tạo ra theo cách truyền thống. Mặc dù AI có thể nhanh chóng tạo ra các giai điệu, nhịp điệu và chuỗi hợp âm, nhưng nó gặp khó khăn trong việc tái tạo những sự tinh tế làm cho âm nhạc cộng hưởng với người nghe.
Màn hình máy tính hiển thị giao diện Logic Pro, một phần mềm DAW chuyên nghiệp để sáng tạo âm nhạc thủ công
Với kinh nghiệm là một nhạc sĩ, tôi đã dành cả cuộc đời mình để làm việc với những nghệ sĩ đổ mồ hôi, công sức và trải nghiệm cá nhân vào âm nhạc của họ. Cho dù đó là một bản vocal đầy cảm xúc, một chuỗi hợp âm phức tạp hay một bản phối khí tinh xảo, sự sáng tạo của con người đã truyền cho âm nhạc một sự phong phú mà AI khó có thể tái tạo.
Một trình tạo âm thanh AI có thể tạo ra một giai điệu bắt tai, nhưng nó thường thiếu đi ý nghĩa hoặc biểu cảm cảm xúc đến từ tâm trí của một nhà soạn nhạc con người. Sự tinh tế của nhịp điệu, cách diễn đạt câu nhạc và sự ngẫu hứng – những thành phần quan trọng làm cho âm nhạc thực sự hấp dẫn – thường quá phức tạp để AI có thể nắm bắt. Do đó, điều cần thiết là phải nhận thức rõ những hạn chế của AI khi sử dụng nó để sáng tác nhạc.
4. Góc Khuất Đạo Đức và Tính Nguyên Bản Trong Sáng Tạo
Ngay cả khi một bài hát do AI tạo ra nghe rất hay, vẫn có những khía cạnh đạo đức và cảm xúc cần được cân nhắc. Đối với nhiều nhạc sĩ, việc sáng tạo âm nhạc là cả một hành trình từ một tia sáng cảm hứng đến bản nhạc hoàn chỉnh cuối cùng. Trong khi AI có thể tạo ra một bài hát có kỹ thuật tốt, nó lại thiếu đi sự đầu tư cá nhân của việc tạo ra thứ gì đó từ con số 0.
Hơn nữa, việc sử dụng AI để tạo nhạc có thể đặt ra những câu hỏi đạo đức về tính toàn vẹn của nghệ thuật. Việc phụ thuộc vào một cỗ máy để tạo ra thứ gì đó về cơ bản là gian lận, hoặc ít nhất là một cách tắt. Bạn không thể khẳng định rằng một dự án là một hình thức biểu đạt nghệ thuật đích thực khi một thuật toán đã thực hiện phần lớn công việc nặng nhọc.
Nếu việc sáng tạo âm nhạc chuyển dịch quá nhiều sang hướng tự động hóa, nó có thể làm giảm sự trân trọng đối với những nhạc sĩ đã cống hiến nhiều năm để trau dồi nghề nghiệp và tạo ra các tác phẩm gốc. Mặc dù các trình tạo âm thanh AI mang lại những cơ hội thú vị cho việc sản xuất âm nhạc, nhưng việc quá phụ thuộc vào AI cuối cùng sẽ làm suy yếu bản chất làm cho âm nhạc trở nên ý nghĩa.
Những vấn đề đáng kể này liên quan đến việc sử dụng trình tạo âm thanh AI không nên bị bỏ qua. Khi công nghệ tiếp tục phát triển, các nhạc sĩ, nhà sản xuất và người tiêu dùng phải luôn nhận thức được những thách thức và cân nhắc cả lợi ích lẫn nhược điểm vì lợi ích của toàn bộ ngành công nghiệp.
