Mọi thiết bị trên Internet đều được định danh bằng một địa chỉ IP, do Nhà cung cấp dịch vụ Internet (ISP) gán cho mạng gia đình của bạn. Về cơ bản, đây là “địa chỉ” trực tuyến của bạn và các ISP gán các địa chỉ này cho người dùng cuối dưới hai dạng. Đó là địa chỉ IP tĩnh (vĩnh viễn) và địa chỉ IP động (thay đổi). Địa chỉ IP tĩnh giữ nguyên mỗi khi bạn kết nối, còn địa chỉ IP động sẽ thay đổi định kỳ. Để dễ hình dung, hầu hết các gói Internet dân dụng đều sử dụng IP động theo mặc định thông qua máy chủ DHCP của ISP, và trong gần như tất cả các trường hợp, điều này thực sự mang lại lợi ích cho người dùng.
Đối với những người tự host dịch vụ tại nhà, bạn có thể nghĩ rằng địa chỉ IP động là bất tiện, đặc biệt nếu bạn có một số dịch vụ cần truy cập từ web. Tuy nhiên, với các công cụ hiện đại (như Dynamic DNS và các dịch vụ proxy của Cloudflare), bạn hoàn toàn có thể khắc phục những thách thức truyền thống của một IP thay đổi, trong khi vẫn giữ lại tất cả các lợi ích.
Điểm khác biệt giữa IP tĩnh và IP động là gì?
Khá dễ hiểu
Ví dụ minh họa địa chỉ IPv4, định dạng thường thấy của IP
Nguồn: WebNots
Địa chỉ IP tĩnh là địa chỉ không bao giờ thay đổi (ISP gán thủ công cho bạn trong thời gian dài), trong khi địa chỉ IP động có thể thay đổi theo thời gian, được phân phối từ một nhóm bởi máy chủ của ISP và thay đổi theo định kỳ. Hãy nghĩ về địa chỉ IP tĩnh như việc sống ở một địa chỉ cố định, ràng buộc bạn với địa điểm đó nhưng giúp người khác dễ dàng tìm thấy bạn. Trong khi đó, địa chỉ IP động giống như việc thuê các căn hộ khác nhau và chuyển đổi giữa chúng. Sẽ khó tìm thấy bạn trực tiếp hơn, nhưng bạn vẫn có thể cập nhật địa chỉ chuyển tiếp để mọi người vẫn có thể liên lạc.
Trên thực tế, gần như tất cả người dùng Internet gia đình đều sử dụng IP động, vì các ISP nhận thấy hiệu quả và tiết kiệm chi phí hơn khi luân chuyển các địa chỉ khi cần thiết, thay vì cấp cố định một địa chỉ mãi mãi cho mỗi khách hàng. Đó là lý do tại sao, để có được một IP tĩnh, bạn thường phải liên hệ với ISP của mình và thậm chí có thể phải trả thêm phí cho dịch vụ dành cho doanh nghiệp hoặc một gói đặc biệt bao gồm nó. Trong khi đó, IP động là tiêu chuẩn, khi router của bạn yêu cầu một địa chỉ từ ISP thông qua DHCP và nhận được một địa chỉ trong một khoảng thời gian giới hạn. Hầu hết mọi người sẽ không bao giờ nhận thấy khi địa chỉ IP của họ thay đổi, vì vậy nó tiết kiệm chi phí cho ISP và không ảnh hưởng đến người dùng cuối.
Tất nhiên, có những lúc IP tĩnh là cực kỳ quan trọng, chẳng hạn như khi chạy một máy chủ mà người khác cần truy cập trực tiếp thông qua địa chỉ IP của nó. Tuy nhiên, có nhiều giải pháp thay thế tiềm năng cho vấn đề này, điều đó có nghĩa là bạn có thể tận hưởng tất cả lợi ích của địa chỉ IP động trong khi vẫn duy trì kết nối đến các dịch vụ tự host của mình khi ở xa.
Địa chỉ IP động có nhiều ưu điểm vượt trội
Quyền riêng tư, bảo mật và chi phí
Địa chỉ IP động đã trở thành mặc định vì nhiều lý do chính đáng, và không phải tất cả đều liên quan đến chi phí. Vì IP động được cấp tự động bởi hệ thống DHCP của ISP, bạn không cần phải cấu hình gì cả. Router hoặc modem của bạn chỉ cần nhận địa chỉ tiếp theo có sẵn, và thế là xong; bạn đã có kết nối Internet có thể chia sẻ với các thiết bị khác trong mạng. Ngược lại, trong nhiều trường hợp, địa chỉ IP tĩnh sẽ yêu cầu ít nhất một chút phối hợp với ISP, vì cần xác minh rằng đúng người đang yêu cầu đúng địa chỉ IP, và có thể cần chỉ định các chi tiết như subnet và gateway. Điều này không “cắm và chạy” dễ dàng như IP động thường làm được.
Bên cạnh đó, nó đơn giản là tiết kiệm chi phí hơn và có thể giảm tổng chi phí bạn phải trả. Nhiều nhà cung cấp dịch vụ chỉ dành IP tĩnh cho các gói doanh nghiệp hoặc tính thêm phí hàng tháng cho IP tĩnh dân dụng. Bằng cách sử dụng IP động, bạn tránh được các khoản phí này. Cách tiếp cận động cũng cho phép ISP tái sử dụng địa chỉ một cách hiệu quả, điều này rất quan trọng do nguồn địa chỉ IPv4 có hạn và do đó bền vững hơn. Từ góc độ ngân sách, hầu hết những người tự mày mò công nghệ tại nhà (bao gồm cả tôi) thà chi tiền vào thiết bị mới hoặc dịch vụ đám mây còn hơn là trả thêm 5-10 USD mỗi tháng chỉ để có một số cố định.
Tuy nhiên, một trong những lợi ích lớn nhất của địa chỉ IP động là lợi ích bảo mật mà nó mang lại. Với IP động, định danh bên ngoài của mạng của bạn thay đổi theo thời gian, điều này có thể khiến tin tặc khó nhắm mục tiêu vào bạn một cách nhất quán hơn. Khi tôi tự [thiết lập SSH honeypot của riêng mình], cho đến khi địa chỉ IP của tôi thay đổi, tôi vẫn thấy các nỗ lực quét cổng liên tục vào mạng của mình đang bị [chặn bởi CrowdSec]. Tương tự như việc trả lời một cuộc gọi spam một lần có thể khiến bạn bị đánh dấu là người nhấc máy và tăng khả năng nhận thêm cuộc gọi spam, honeypot của tôi về cơ bản đã làm điều tương tự với thế giới bên ngoài, đánh dấu địa chỉ IP của tôi là một địa chỉ có thể có các dịch vụ khác đang được mở.
Giao diện bảng điều khiển của Cowrie SSH Honeypot, hiển thị hoạt động quét cổng độc hại
Về bản chất, IP động là một mục tiêu di động. Ví dụ, hãy tưởng tượng một kẻ tấn công giả định bắt đầu một cuộc tấn công từ chối dịch vụ (DoS) vào IP của bạn; nếu địa chỉ đó là động, bạn có thể thiết lập lại kết nối (hoặc chờ hợp đồng thuê IP được gia hạn) và kết nối lại trực tuyến với một IP khác, về cơ bản là né tránh cuộc tấn công. Ngay cả khi ai đó nhắm mục tiêu cụ thể vào bạn và tìm thấy địa chỉ IP của bạn, chỉ cần khởi động lại router đơn giản sẽ đưa người đó trở lại điểm xuất phát. Tương tự, mọi nỗ lực theo dõi hoạt động của bạn bằng IP trong thời gian dài trở nên khó khăn hơn khi IP của bạn không cố định. Tất nhiên, các công ty đã nhận ra điều này và đã phát triển các cách khác để theo dõi người dùng, nhưng ít nhất nó ngăn chặn phương pháp cơ bản này.
Theo cùng một cách, bạn cũng có thể dễ dàng tránh xa các địa chỉ IP có danh tiếng xấu liên quan đến chúng. Cá nhân tôi đã trải qua các tình huống khi một trang web chặn địa chỉ IP của tôi, và tôi không hiểu tại sao, chỉ để kiểm tra một trang web kiểm tra danh tiếng IP và phát hiện ra rằng địa chỉ tôi đang sử dụng bị coi là có vấn đề. Bạn có thể lập luận rằng điều này sẽ không bao giờ xảy ra với IP tĩnh, giả sử bạn là người dùng Internet bình thường, nhưng nó cũng không phải là một vấn đề khó khăn để khắc phục.
Có những giải pháp thay thế khi bạn cần IP tĩnh
Mặc dù đôi khi bạn không thực sự “cần” một cái
Nếu bạn chạy một máy chủ công cộng (như trang web, máy chủ email hoặc máy chủ lưu trữ) tại nhà mà không có bất kỳ trung gian nào, IP tĩnh đảm bảo máy chủ của bạn luôn có thể truy cập được tại cùng một địa chỉ. Không cần cung cấp IP mới của bạn cho ai đó sau khi thiết lập lại, và trong trường hợp máy chủ email, đó thực tế là điều bắt buộc đối với máy chủ thư. Nhiều hệ thống thư từ chối thẳng thừng email từ các dải IP động, vì chúng thường liên quan đến các kết nối dân dụng và các bot spam tiềm năng. Thêm vào đó, máy chủ thư cũng cần Reverse DNS (bản ghi PTR) chính xác, mà các ISP thường chỉ cấu hình cho IP tĩnh. Một số giao thức và dịch vụ nhất định mong đợi địa chỉ IP tĩnh, và trong những trường hợp đó, bạn thường phải trả tiền cho giải pháp thay thế (chẳng hạn như máy chủ chuyển tiếp SMTP) thay vì cố gắng tìm cách để nó hoạt động trên kết nối dân dụng.
Một lý do ngày càng phổ biến để chọn IP tĩnh là nếu ISP của bạn sử dụng CGNAT cho các địa chỉ động. Dưới CGNAT, nhiều khách hàng chia sẻ một địa chỉ IP công cộng, và bạn không thực sự có một địa chỉ bên ngoài duy nhất có thể truy cập được từ Internet. Đây là một cơn ác mộng đối với việc tự host, vì bạn không có địa chỉ IP có thể định tuyến trực tiếp. Dynamic DNS và các thủ thuật khác làm cho IP tĩnh không cần thiết cho hầu hết các mục đích, trừ khi IP “động” của bạn thực sự đứng sau CGNAT, trong trường hợp đó, bạn gặp khó khăn.
Vậy, giả sử địa chỉ IP động của bạn không đứng sau CGNAT, những thủ thuật đó là gì? Dynamic DNS, được gọi là DDNS, là một dịch vụ tự động cập nhật bản ghi DNS để trỏ đến địa chỉ IP hiện tại của bạn bất cứ khi nào nó thay đổi. Bất cứ khi nào ISP cung cấp cho bạn một IP mới, dịch vụ Dynamic DNS sẽ cập nhật mục nhập DNS cho tên máy chủ đó thành IP mới, thường chỉ trong vài giây, và theo kinh nghiệm của tôi, thời gian ngừng hoạt động chưa đến một phút. Nhiều nhà cung cấp DDNS miễn phí hoặc chi phí thấp tồn tại, chẳng hạn như DuckDNS, No-IP, FreeDNS (Afraid.org), Dynu và các nhà cung cấp khác. Trên thực tế, nhiều router dân dụng có hỗ trợ tích hợp cho Dynamic DNS, vì vậy bạn chỉ cần nhập thông tin đăng nhập nhà cung cấp DDNS của mình, và router sẽ thông báo cho dịch vụ bất cứ khi nào một IP mới được phát hiện. Thêm vào đó, có nhiều công cụ tự host sẽ làm điều tương tự.
Theo kinh nghiệm của riêng tôi, tôi đã sử dụng tên máy chủ Dynamic DNS trong nhiều năm cho các dịch vụ khác nhau, và cá nhân tôi đã chọn Cloudflare cho các dịch vụ mà tôi cần tự host cho đồng nghiệp và bạn bè. Nó cập nhật gần như ngay lập tức nhờ dịch vụ DDNS của OPNsense mà tôi đang chạy, nhưng có vô số lựa chọn thay thế khác mà bạn cũng có thể sử dụng. Cloudflare có API hỗ trợ điều này, vì vậy khi OPNsense truy xuất một địa chỉ IP mới từ ISP của tôi, nó biết cách gọi Cloudflare và yêu cầu cập nhật bản ghi A cho các tên miền phụ đã chọn của tôi để trỏ đến địa chỉ IP mới của tôi. Thêm vào đó, nhờ dịch vụ proxy của Cloudflare, địa chỉ IP của tôi vẫn được che giấu sau các máy chủ của Cloudflare. Thiết lập này chỉ mất vài phút, và đối với những người mà tôi host dịch vụ cho, họ không bao giờ phải lo lắng về việc nó bị gián đoạn hoặc không thể truy cập được.
Tất nhiên, các dịch vụ khác như Cloudflare Tunnel và Tailscale cũng cho phép truy cập từ bên ngoài mà không cần địa chỉ IP tĩnh. Cloudflare Tunnel có thể chạy trên máy tính của bạn tại nhà và duy trì kết nối đến máy chủ của Cloudflare. Người truy cập trang web của bạn sẽ đi qua Cloudflare và vào đường hầm đó để đến máy của bạn mà không cần địa chỉ IP tĩnh hoặc thậm chí là bất kỳ cổng mở nào trên tường lửa của bạn. Đối với Tailscale, bạn sẽ thực sự có một địa chỉ IP tĩnh trong mạng Tailnet của mình.
Các loại cáp Ethernet cắm vào router, minh họa kết nối mạng cho truy cập từ xa
Tôi không muốn có địa chỉ IP tĩnh cho kết nối gia đình
Và hầu hết mọi người cũng không nên muốn
Sau nhiều năm tìm hiểu về mạng gia đình và máy chủ, tôi nhận ra rằng địa chỉ IP động tốt hơn IP tĩnh trong gần như tất cả các trường hợp đối với người dùng gia đình. Chúng linh hoạt hơn, rẻ hơn, và những lợi ích về quyền riêng tư mà tôi nhận thấy từ các thử nghiệm của riêng mình vượt xa lợi ích của địa chỉ tĩnh khi có quá nhiều cách tiếp cận vấn đề đó khiến nó không còn là vấn đề nữa. Với sự bổ sung đơn giản của Dynamic DNS (và có thể là các dịch vụ như Cloudflare hoặc Tailscale), IP động có thể làm được gần như mọi thứ mà IP tĩnh có thể làm.
Công bằng mà nói, IP tĩnh vẫn có vị trí của nó cho một số nhu cầu chuyên biệt nhất định. Nếu bạn đang chạy máy chủ email tại nhà hoặc xử lý các hệ thống bên ngoài hạn chế yêu cầu whitelist một IP để truy cập, IP tĩnh vẫn có thể quan trọng. Tuy nhiên, đối với gần như mọi người dùng nâng cao và tất cả người dùng thông thường, địa chỉ IP động mà ISP cung cấp cho bạn là ưu tiên hơn địa chỉ IP tĩnh. Địa chỉ IP tĩnh có thể là một tiện ích hay ho trong một số tình huống nhất định, nhưng nhìn chung, bạn sẽ tốt hơn với địa chỉ IP động trong gần như tất cả các trường hợp.
Vì vậy, nếu bạn đang nghĩ đến việc chi thêm một chút tiền cho một địa chỉ IP tĩnh, hãy cân nhắc kỹ các lựa chọn của mình trước. Trừ khi bạn đang đứng sau CGNAT, không có lý do thực sự nào để trả thêm tiền cho một địa chỉ IP tĩnh nếu bạn không thực sự cần nó. Nếu bạn thuộc nhóm người cần nó, thì không còn lựa chọn nào khác, nhưng hầu hết mọi người thì không, và các công cụ có sẵn để khắc phục vấn đề mang lại trải nghiệm cũng tốt không kém.
Tài liệu tham khảo
- 3 lý do tại sao địa chỉ IP động tốt hơn IP tĩnh (XDA-Developers)
