Mỗi khi tải xuống một ứng dụng mới, tôi luôn dành thời gian kiểm tra các quyền mà nó yêu cầu. Nhiều ứng dụng thực sự cần quyền truy cập vào các tính năng nhất định, ví dụ như vị trí hay danh bạ của bạn, nhưng một số khác lại yêu cầu vượt quá mức cần thiết. Dành một chút thời gian để kiểm tra quyền ứng dụng có thể giúp bạn tránh được vô số vấn đề về quyền riêng tư và bảo mật sau này. Việc này không chỉ bảo vệ thông tin cá nhân mà còn khẳng định sự chủ động của bạn trong việc quản lý dữ liệu trên thiết bị di động.
Quyền Ứng Dụng – Nguy Cơ Tiềm Ẩn Đối Với Quyền Riêng Tư Của Bạn
Quyền ứng dụng về cơ bản là các yêu cầu để truy cập vào các phần khác nhau của thiết bị của bạn—như camera, micro, vị trí, danh bạ, và nhiều hơn nữa. Mặc dù chúng có vẻ vô hại, nhưng những quyền này có thể trở thành con đường để thu thập dữ liệu cá nhân của bạn nếu bạn không cẩn thận hoặc không hiểu rõ cơ chế hoạt động của chúng. Tôi đã từng thấy các ứng dụng đèn pin yêu cầu quyền truy cập danh bạ và các ứng dụng thư viện ảnh lại muốn biết vị trí chính xác của tôi. Điều này hoàn toàn vô lý, nhưng rất nhiều người trong chúng ta lại chấp nhận chúng một cách mù quáng mà không hề suy nghĩ. Sự bất cẩn này chính là điều mà một số nhà phát triển đang trông cậy vào.
Thực tế là, nhiều ứng dụng yêu cầu quyền truy cập nhiều hơn đáng kể so với những gì chúng thực sự cần để hoạt động. Một ứng dụng thời tiết đơn giản có thể cần vị trí của bạn, nhưng liệu nó có thực sự cần truy cập vào lịch sử cuộc gọi của bạn không? Chắc chắn là không. Khi các ứng dụng có được quyền truy cập không cần thiết vào thông tin cá nhân của bạn, chúng có thể thu thập dữ liệu để bán cho các nhà quảng cáo hoặc tệ hơn là sử dụng cho mục đích đánh cắp danh tính.
Điện thoại thông minh hiển thị phần mềm độc hại, cảnh báo nguy cơ từ ứng dụng thiếu an toàn
Điều đáng lo ngại là cách một số nhà phát triển cố tình thiết kế ứng dụng để thu thập càng nhiều dữ liệu người dùng càng tốt. Vấn đề không chỉ là cải thiện trải nghiệm của bạn mà còn là kiếm tiền từ thông tin của bạn. Tôi đã gỡ cài đặt một số ứng dụng sau khi phát hiện ra chúng đang thu thập dữ liệu hoàn toàn không liên quan đến chức năng cốt lõi của chúng.
Những rủi ro không chỉ dừng lại ở quyền riêng tư. Quyền truy cập quá mức có thể làm cạn kiệt pin của bạn, sử dụng hết dung lượng dữ liệu di động hoặc làm tổn hại đến bảo mật của thiết bị. Vì vậy, việc cảnh giác về quyền ứng dụng không chỉ là một thói quen tốt; nó là điều cần thiết để đảm bảo an toàn cho dữ liệu và thiết bị của bạn.
Cách Kiểm Tra Quyền Ứng Dụng Trước Khi Cài Đặt (Trên Google Play)
Tôi đã phát triển một quy trình kiểm tra kỹ lưỡng các ứng dụng trước khi cài đặt chúng, và điều này giúp tôi tránh khỏi những rắc rối về quyền riêng tư. Việc kiểm tra quyền chỉ mất một phút nhưng có thể bảo vệ bạn khỏi nhiều tháng bị thu thập dữ liệu không mong muốn. Dưới đây là quy trình dành cho Google Play, bạn có thể áp dụng tương tự cho các cửa hàng ứng dụng khác:
- Mở Google Play Store và tìm ứng dụng bạn muốn tải xuống.
- Cuộn xuống phần Giới thiệu về ứng dụng này (About this app).
- Tìm mục Quyền của ứng dụng (App permissions) hoặc An toàn dữ liệu (Data safety).
- Nhấn vào Xem thêm (See more) để mở rộng danh sách đầy đủ các quyền.
- Xem xét kỹ những gì ứng dụng đang yêu cầu truy cập.
- Tự hỏi bản thân: “Ứng dụng này có thực sự cần quyền này để hoạt động không?”.
Nếu bạn chưa rõ về quy trình tải và cập nhật ứng dụng trên Android, bạn có thể tham khảo thêm hướng dẫn chi tiết.
Màn hình Google Play hiển thị phần "Giới thiệu về ứng dụng" của Facebook, nơi kiểm tra quyền ứng dụng
Danh sách các quyền mà ứng dụng Facebook yêu cầu trên Google Play Store, minh họa cách xem chi tiết
Đối với người dùng iOS, App Store hoạt động hơi khác một chút, nhưng nguyên tắc cơ bản là giống nhau—luôn kiểm tra những gì bạn đồng ý trước khi nhấn nút cài đặt. Mặc dù hệ sinh thái ứng dụng của Apple nhìn chung an toàn hơn Android, nhưng việc kiểm tra quyền ứng dụng trên iPhone và iPad vẫn rất quan trọng để đảm bảo an toàn tối đa.
Khi xem xét các quyền, tôi ngay lập tức nghi ngờ bất kỳ ứng dụng nào yêu cầu quyền truy cập vào các tính năng hoàn toàn không liên quan đến chức năng của nó. Bất kỳ ứng dụng nào muốn truy cập tin nhắn SMS, nhật ký cuộc gọi hoặc vị trí chính xác đều nên khiến bạn tạm dừng và xem xét lại—trừ khi có lý do rõ ràng tại sao nó cần thông tin này.
Quyền lưu trữ và camera thường an toàn hơn, đặc biệt nếu mục đích của ứng dụng yêu cầu chúng. Tuy nhiên, tôi luôn cân nhắc xem một ứng dụng có cần truy cập liên tục hay tôi chỉ có thể cấp quyền khi cần thiết.
Cách Quản Lý Quyền Cho Các Ứng Dụng Đã Cài Đặt
Cài đặt một ứng dụng với các quyền phù hợp chỉ là một nửa cuộc chiến. Nhiều ứng dụng có thể lén lút yêu cầu các quyền bổ sung sau các bản cập nhật, với hy vọng bạn sẽ không để ý. Ví dụ, một trò chơi ban đầu chỉ cần quyền truy cập bộ nhớ có thể đột nhiên muốn biết vị trí và danh bạ của bạn sau một bản cập nhật. Đó là lý do tại sao tôi thường xuyên kiểm tra các quyền của các ứng dụng mà tôi đã cài đặt.
Tôi đặt lịch nhắc nhở nửa năm một lần để kiểm tra xem các ứng dụng của tôi hiện có những quyền gì. Dưới đây là quy trình từng bước dành cho thiết bị Android:
- Mở ứng dụng Cài đặt (Settings) trên thiết bị của bạn.
- Cuộn xuống và nhấn vào Quyền riêng tư (Privacy) (hoặc Bảo vệ quyền riêng tư trên một số thiết bị).
- Chọn Trình quản lý quyền (Permission manager) hoặc Quyền ứng dụng (App permissions).
- Xem lại các quyền theo danh mục (Máy ảnh, Vị trí, Micro, v.v.).
- Nhấn vào bất kỳ quyền nào để xem ứng dụng nào có quyền truy cập.
- Tắt quyền truy cập cho bất kỳ ứng dụng nào không thực sự cần nó.
Màn hình cài đặt quyền riêng tư trên Android, hiển thị tùy chọn "Trình quản lý quyền"
Danh sách các ứng dụng có quyền truy cập lịch trên Android, cho phép người dùng quản lý quyền truy cập
Đối với người dùng iPhone, quy trình tương tự—chỉ cần vào Cài đặt > Quyền riêng tư & Bảo mật (Settings > Privacy & Security), sau đó chọn từng loại quyền để xem ứng dụng nào có quyền truy cập.
Điều tôi thấy hiệu quả nhất là chuyển đổi quyền từ “Cho phép mọi lúc” (Allow all the time) sang “Chỉ cho phép khi đang dùng ứng dụng” (Allow only while using the app) bất cứ khi nào có thể. Việc giới hạn theo dõi vị trí đặc biệt quan trọng, vì một số ứng dụng theo dõi chuyển động trong nền mà không có lý do hợp pháp.
Màn hình điện thoại Android đang hiển thị các cài đặt bảo mật và quyền riêng tư
Tôi đã học được rằng cách tiếp cận an toàn nhất là phải hết sức chọn lọc. Tôi thích tùy chọn “Hỏi mỗi lần” (Ask every time) khi có sẵn cho một số quyền nhạy cảm như truy cập camera và micro. Đúng vậy, thỉnh thoảng sẽ phải nhấn thêm một lần xác nhận, nhưng điều đó ngăn chặn bất kỳ ứng dụng nào truy cập camera của tôi mà tôi không hề hay biết. Thực hiện một vài bước để tăng cường bảo mật cho việc sử dụng điện thoại đã mang lại cho tôi sự yên tâm mà không gây nhiều bất tiện.
Cuối cùng, bạn sẽ hình thành một bản năng về những quyền nào là hợp lý. Vài giây bổ sung để xem xét quyền trước khi nhấn cài đặt có thể giúp bạn không trở thành một điểm dữ liệu vô tình khác trong mô hình lợi nhuận của người khác.
Bạn đã từng gặp phải ứng dụng yêu cầu quyền truy cập vô lý nào chưa? Chia sẻ trải nghiệm của bạn dưới phần bình luận để cộng đồng cùng tham khảo và học hỏi nhé!
