Nhiều người dùng thường nghĩ rằng việc thiết lập một mật khẩu phức tạp là đủ để bảo vệ mạng Wi-Fi của mình khỏi các mối đe dọa. Tuy nhiên, quan niệm này có thể khiến bạn gặp rủi ro đáng kể. Thực tế, an ninh mạng không dây còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác ngoài mật khẩu. Với tư cách là một chuyên gia công nghệ, tôi đã từng lầm tưởng Wi-Fi nhà mình an toàn cho đến khi tôi thực sự đi sâu kiểm tra các cài đặt quan trọng trên router.
Để bắt đầu tối ưu hóa cài đặt router Wi-Fi của bạn, trước tiên, bạn cần biết hoặc tìm địa chỉ IP của router. Sau khi có địa chỉ IP này, bạn có thể đăng nhập vào giao diện quản lý của router và thực hiện các thay đổi được đề cập dưới đây để tăng cường bảo mật cho mạng lưới của mình.
1. Kiểm Tra Giao Thức Mã Hóa Wi-Fi Của Bạn
Mã hóa là một trong những cài đặt router quan trọng nhất quyết định mức độ an toàn của mạng Wi-Fi. WPA3 là giao thức bảo mật tiên tiến nhất hiện nay, nhưng hầu hết các router vẫn mặc định sử dụng WPA2 để đảm bảo khả năng tương thích tối đa với các thiết bị. Tuy nhiên, WPA2, ra mắt từ năm 2004, đã bộc lộ nhiều lỗ hổng bảo mật, đặc biệt khi bạn kết nối với các mạng Wi-Fi công cộng.
WPA3 là giao thức mã hóa Wi-Fi mới hơn, cung cấp khả năng bảo vệ vượt trội. Nó tăng cường khả năng chống lại các cuộc tấn công trung gian (Man-in-the-Middle – MITM) và cung cấp lớp mã hóa vững chắc hơn giữa thiết bị của bạn và router. WPA3 cũng khắc phục hầu hết các vấn đề bảo mật lớn của WPA2 và nên là lựa chọn mặc định của bạn cho mã hóa Wi-Fi, bất kể bạn đang thiết lập mạng tại nhà hay nơi làm việc.
Vấn đề duy nhất là WPA3 không hoàn toàn tương thích ngược với WPA2, nghĩa là các thiết bị cũ hơn có thể không kết nối được với mạng chỉ sử dụng WPA3. Để giải quyết điều này, hầu hết các router hiện đại đều có cài đặt mã hóa hỗn hợp (Mixed mode) cho phép bạn tận dụng lợi ích bảo mật của WPA3 mà vẫn duy trì khả năng tương thích với WPA2. Nếu chế độ hỗn hợp không khả dụng, hãy đảm bảo bạn sử dụng WPA2-AES, vì nó cung cấp mức độ bảo mật cao hơn đáng kể so với WPA2-TKIP.
Người đàn ông cầm điện thoại cạnh router Wi-Fi đang cài đặt bảo mật mạng
2. Vô Hiệu Hóa Tính Năng WPS (Wi-Fi Protected Setup)
Một mật khẩu mạnh thường khó nhớ và càng khó chia sẻ khi bạn muốn thêm một thiết bị mới vào mạng. Đây là lúc Wi-Fi Protected Setup (WPS) phát huy tác dụng. Tính năng này cho phép bạn xác thực các thiết bị trên mạng chỉ bằng một nút bấm, loại bỏ nhu cầu nhập mật khẩu phức tạp.
Tuy nhiên, ý tưởng về WPS nghe có vẻ tiện lợi nhưng thực tế lại tiềm ẩn nhiều lỗ hổng bảo mật, có thể tạo điều kiện cho tin tặc truy cập vào mạng Wi-Fi của bạn. WPS sử dụng mã PIN gồm 8 chữ số, rất dễ bị tấn công vét cạn (brute-force), nghĩa là tin tặc có thể dễ dàng truy cập mạng của bạn từ xa bằng các công cụ chuyên dụng như Reaver.
Liên minh Wi-Fi Alliance, tổ chức chịu trách nhiệm thiết lập các tiêu chuẩn Wi-Fi, đã không còn khuyến khích sử dụng WPS và thay thế bằng Wi-Fi Easy Connect. Tính năng mới này sử dụng một kênh mã hóa để gửi thông tin xác thực từ router đến thiết bị yêu cầu kết nối, giảm thiểu nguy cơ bị tấn công từ bên ngoài.
Nút WPS trên router Wi-Fi, một tính năng cần vô hiệu hóa để tăng cường bảo mật
Hầu hết các router hiện đại đều tắt WPS theo mặc định. Nếu bạn đang sử dụng một router đời cũ, đặc biệt là những mẫu đã hết vòng đời hỗ trợ, bạn nên kiểm tra cài đặt và vô hiệu hóa WPS nếu nó vẫn đang bật. Đây là một bước đơn giản nhưng cực kỳ hiệu quả để tăng cường bảo mật Wi-Fi của bạn.
3. Tắt Chức Năng Truy Cập Router Từ Xa (Remote Access)
Nhiều router cung cấp tính năng truy cập quản trị từ xa, cho phép chủ sở hữu thay đổi cài đặt router từ bên ngoài mạng Wi-Fi cục bộ. Tuy nhiên, trừ khi bạn có một yêu cầu cụ thể và cần thiết cho việc truy cập từ xa, tôi khuyên bạn nên tắt cài đặt này.
Việc vô hiệu hóa truy cập từ xa sẽ giúp mạng Wi-Fi của bạn an toàn hơn vì nó loại bỏ một điểm xâm nhập tiềm năng cho tin tặc. Mức độ an toàn của tính năng truy cập từ xa phụ thuộc lớn vào mẫu router cụ thể và phần mềm của nhà sản xuất. Một số router dân dụng hoặc router do nhà cung cấp dịch vụ Internet (ISP) cung cấp có thể không có các biện pháp bảo mật truy cập từ xa thích hợp, hoặc chứa các lỗ hổng cho phép tin tặc lạm dụng tính năng này để truy cập vào router Wi-Fi của bạn. Đây là một trong những lý do lớn nhất khiến tôi quyết định thay thế router do ISP cung cấp.
Router Wi-Fi cũ với các cổng kết nối, minh họa cho tầm quan trọng của việc tắt truy cập từ xa
4. UPnP (Universal Plug and Play): Mối Đe Dọa Bảo Mật Tiềm Ẩn
Nếu bạn thường xuyên chơi game online, chắc hẳn bạn đã từng gặp phải các vấn đề liên quan đến việc đóng cổng mạng. Các chương trình trên máy tính của bạn sử dụng những cổng này để giao tiếp với một dịch vụ hoặc máy chủ cụ thể. Tuy nhiên, những cổng này cũng có thể trở thành con đường để tin tặc xâm nhập vào hệ thống của bạn.
Universal Plug and Play (UPnP) là một tính năng tự động mở các cổng trên router của bạn cho các thiết bị và chương trình khác nhau. Dù nghe có vẻ tiện lợi, đây chính là lý do bạn nên vô hiệu hóa UPnP trên router của mình.
Tin tặc có thể khai thác việc tự động mở cổng (hay chuyển tiếp cổng) này để truy cập vào router (và mạng của bạn) hoặc biến nó thành một phần của mạng botnet. Ví dụ, UPnP đã từng bị khai thác trong các cuộc tấn công phần mềm độc hại thực tế như Mirai, biến các thiết bị dễ bị tổn thương thành một phần của mạng botnet khổng lồ được sử dụng cho các cuộc tấn công DDoS lớn. UPnP cũng làm cho mạng của bạn dễ bị tấn công hơn từ bên trong. Nó không có bất kỳ cơ chế xác thực nào để kiểm tra thiết bị hoặc các cổng mà nó mở, nghĩa là bất kỳ thiết bị nào từ bên trong mạng của bạn cũng có thể mở bất kỳ cổng nào, dẫn đến khả năng rò rỉ dữ liệu.
Router Wi-Fi trên bàn, tượng trưng cho mối lo ngại bảo mật UPnP
5. Luôn Cập Nhật Firmware Cho Router
Cuối cùng nhưng không kém phần quan trọng, việc cập nhật router đóng vai trò thiết yếu trong việc giữ an toàn cho mạng Wi-Fi của bạn. Hầu hết mọi người có xu hướng cắm router vào và sử dụng cho đến khi họ mua một chiếc mới. Đừng là một trong số họ.
Các lỗ hổng và khai thác mới thường xuyên được phát hiện, ảnh hưởng đến toàn bộ dòng sản phẩm router. Điều này có nghĩa là ngay cả khi router của bạn an toàn khi mới mua, một lỗ hổng mới có thể biến nó thành một rủi ro bảo mật. Để khắc phục điều này, các nhà sản xuất thường xuyên phát hành các bản vá bảo mật. Đôi khi, bạn còn có thể nhận được các bản sửa lỗi, cập nhật tính năng và nhiều hơn nữa.
Router Wi-Fi hiện đại với bốn ăng-ten, nhắc nhở việc cập nhật firmware định kỳ
Việc cập nhật router không phải lúc nào cũng là một thao tác đơn giản chỉ với một cú nhấp chuột. Mặc dù một số router có nút kiểm tra cập nhật firmware, nhưng nhiều khả năng bạn sẽ phải tải xuống tệp cập nhật theo cách thủ công và tải nó lên router. Bất kể quy trình là gì, các bản cập nhật firmware router mang lại những cải tiến quan trọng về bảo mật và tính năng, và nên được cài đặt càng sớm càng tốt để đảm bảo an toàn cho mạng của bạn.
Bảo vệ mạng Wi-Fi không chỉ đơn thuần là việc sử dụng một mật khẩu mạnh. Nó đòi hỏi sự chú ý đến các cài đặt sâu hơn trên router của bạn. Bằng cách kiểm tra và điều chỉnh 5 yếu tố quan trọng này – mã hóa, WPS, truy cập từ xa, UPnP và cập nhật firmware – bạn có thể nâng cao đáng kể mức độ bảo mật Wi-Fi của mình, giảm thiểu rủi ro bị tấn công và bảo vệ thông tin cá nhân. Hãy biến việc tối ưu hóa cài đặt router bảo mật thành một phần thói quen duy trì mạng lưới của bạn. Nếu bạn có bất kỳ kinh nghiệm hay mẹo bảo mật Wi-Fi nào khác, đừng ngần ngại chia sẻ trong phần bình luận bên dưới!
