Ngôi nhà hiện đại của bạn tràn ngập các thiết bị công nghệ, giúp cuộc sống đơn giản hơn và duy trì kết nối. Tuy nhiên, nhiều trong số chúng lại là mục tiêu đáng ngạc nhiên của tội phạm mạng. Nếu không được bảo vệ đúng cách, những tiện ích này có thể gây rủi ro cho quyền riêng tư và an ninh của bạn. May mắn thay, có những bước đơn giản mà bạn có thể thực hiện để bảo vệ ngôi nhà thông minh của mình.
1. Router Wi-Fi
Nếu có một thiết bị mà tin tặc khao khát chiếm quyền kiểm soát trong ngôi nhà của bạn, đó chính là router Wi-Fi. Lý do là router kết nối tất cả các thiết bị của bạn với internet. Một router bị xâm nhập có thể cung cấp cho tin tặc quyền truy cập vào mọi thiết bị trên mạng của bạn, từ máy tính xách tay cho đến tủ lạnh thông minh.
Hai lỗ hổng phổ biến của router Wi-Fi là phần mềm (firmware) lỗi thời và việc sử dụng thông tin đăng nhập mặc định. Một nghiên cứu của Hiệp hội Kế toán Công chứng Ohio (Ohio Society of CPAs) đã phát hiện ra rằng 89% số người được hỏi chưa bao giờ cập nhật firmware router của họ, và 72% chưa bao giờ thay đổi mật khẩu Wi-Fi mặc định.
Router Wi-Fi hiện đại với bốn ăng-ten đặt trên bàn, tượng trưng cho trung tâm kết nối mạng gia đình cần được bảo mật.
Để bảo vệ router của bạn, hãy đảm bảo firmware của nó luôn được cập nhật. Nếu bạn không quen với quy trình này, hãy tham khảo hướng dẫn cụ thể từ nhà sản xuất. Tiếp theo, thay đổi thông tin đăng nhập mặc định thành một mật khẩu mạnh và duy nhất. Hãy sử dụng kết hợp các chữ cái viết hoa, viết thường, số và ký hiệu.
Mã hóa cũng là yếu tố quan trọng. Kích hoạt mã hóa WPA3 nếu router của bạn hỗ trợ – hoặc ít nhất là WPA2 – để bảo vệ mạng của bạn khỏi sự truy cập trái phép.
2. Camera An ninh và Chuông cửa Thông minh
Camera an ninh và chuông cửa thông minh được thiết kế để bảo vệ ngôi nhà của bạn, nhưng chúng có thể gây ra tác dụng ngược nếu không được bảo mật. Tương tự như router Wi-Fi, firmware lỗi thời và mật khẩu mặc định là những lỗ hổng hàng đầu đối với camera và chuông cửa thông minh. Tin tặc lợi dụng những điểm yếu này để truy cập vào các nguồn cấp dữ liệu trực tiếp, vô hiệu hóa thiết bị hoặc thậm chí sử dụng chúng làm cửa ngõ để xâm nhập toàn bộ mạng của bạn.
Để tăng cường bảo mật, hãy bắt đầu bằng cách thay đổi mật khẩu mặc định và kích hoạt xác thực hai yếu tố (2FA) nếu có. Đảm bảo firmware của camera luôn được cập nhật, vì các nhà sản xuất thường xuyên phát hành các bản vá lỗi cho các lỗ hổng mới được phát hiện.
Người dùng đang xem trực tiếp hình ảnh từ camera an ninh thông minh trên điện thoại, minh họa chức năng giám sát nhà từ xa.
Hãy chọn các mẫu thiết bị có tính năng mã hóa đầu cuối (end-to-end encryption) cho luồng video, giúp ngăn chặn truy cập trái phép ngay cả khi dữ liệu bị chặn lại. Ngoài ra, tránh sử dụng các mạng Wi-Fi công cộng để truy cập nguồn cấp dữ liệu camera của bạn, vì các kết nối này thường không được bảo mật và dễ bị khai thác.
3. Loa Thông minh và Trợ lý Giọng nói
Loa thông minh và trợ lý giọng nói như Alexa, Google Assistant và Siri mang lại sự tiện lợi đáng kinh ngạc. Tuy nhiên, những thiết bị này luôn lắng nghe và cũng có thể tiềm ẩn rủi ro bảo mật.
Vào tháng 8 năm 2024, NCC Group đã báo cáo các lỗ hổng trong loa thông minh Sonos có thể cho phép tin tặc nghe lén người dùng. Đây chỉ là một trong số nhiều sự cố cho thấy loa thông minh có thể là những thiết bị dễ bị tổn thương.
Loa thông minh Amazon Echo trong bối cảnh sử dụng hàng ngày, nhấn mạnh khả năng tương tác bằng giọng nói.
Có giới hạn về những gì bạn có thể làm để bảo mật loa thông minh của mình – đặc biệt là khi đó là lỗ hổng từ phía nhà sản xuất. Tuy nhiên, bạn có thể giảm thiểu rủi ro bằng cách xem xét lại quyền truy cập của thiết bị và tắt các tính năng không cần thiết như mua sắm bằng giọng nói hoặc truy cập từ xa.
Một điều khác bạn có thể làm là cẩn trọng khi kết nối các ứng dụng hoặc dịch vụ của bên thứ ba với trợ lý giọng nói của mình, vì những kết nối này có thể tiềm ẩn các lỗ hổng bảo mật.
4. TV Thông minh
TV thông minh của bạn cũng có thể là một cánh cửa cho tin tặc và các công cụ theo dõi dữ liệu. Nhiều TV thông minh thu thập dữ liệu về thói quen xem của bạn, và nếu bị tấn công, chúng có thể trở thành một cổng để kẻ tấn công xâm nhập vào mạng gia đình của bạn. Một số TV thông minh thậm chí còn được tích hợp camera và microphone, có thể bị khai thác để do thám nếu không được bảo mật đúng cách.
TV thông minh Sharp đang chạy hệ điều hành TiVo OS, biểu trưng cho các thiết bị giải trí có khả năng kết nối mạng.
Để tự bảo vệ mình, hãy bắt đầu bằng cách tắt ACR (Automatic Content Recognition) và các tính năng theo dõi khác trong cài đặt TV của bạn. Mỗi thương hiệu TV lại đặt tùy chọn này ở một vị trí khác nhau, nhưng bạn có thể tìm kiếm nhanh model TV của mình để biết cách thực hiện. Ngoài ra, tránh cài đặt các ứng dụng không cần thiết – mỗi ứng dụng là một rủi ro bảo mật tiềm ẩn, đặc biệt nếu nó không đến từ một nhà phát triển đáng tin cậy.
5. Bộ Điều Khiển Nhà Thông minh (Smart Home Hubs) và Hệ thống Tự động hóa
Bộ điều khiển nhà thông minh (smart home hubs) cho phép bạn kiểm soát mọi thứ từ đèn đến bộ điều nhiệt chỉ bằng một lệnh duy nhất. Nhưng sự tiện lợi đó cũng khiến chúng trở thành mục tiêu giá trị cao cho tin tặc. Nếu tin tặc xâm nhập vào trung tâm điều khiển của bạn, họ có thể kiểm soát mọi thiết bị được liên kết với nó.
Rủi ro lớn nhất đến từ mật khẩu yếu và phần mềm chưa được vá lỗi. Nhiều người dùng thiết lập bộ điều khiển nhà thông minh một lần rồi quên đi, khiến chúng dễ bị khai thác bởi những lỗ hổng mà các nhà sản xuất đã vá trong các bản cập nhật mới hơn. Kẻ tấn công cũng có thể khai thác các phương pháp xác thực yếu thông qua thông tin đăng nhập mặc định hoặc tấn công vét cạn (brute-force attacks).
Thiết bị iPad được sử dụng như một bộ điều khiển trung tâm (hub) cho hệ thống nhà thông minh.
Để giữ an toàn cho bộ điều khiển của bạn, hãy sử dụng mật khẩu mạnh, duy nhất – đặc biệt nếu bộ điều khiển yêu cầu tài khoản trực tuyến. Xác thực hai yếu tố (2FA) là điều bắt buộc khi có sẵn. Ngoài ra, hãy thường xuyên kiểm tra các bản cập nhật firmware để đảm bảo bạn đang chạy các bản vá bảo mật mới nhất.
Một rủi ro khác thường bị bỏ qua là các tích hợp của bên thứ ba. Nhiều trung tâm điều khiển hỗ trợ hàng chục thiết bị và ứng dụng thông minh, nhưng mỗi kết nối là một lỗ hổng tiềm ẩn. Chỉ liên kết các thiết bị đáng tin cậy và cảnh giác khi cấp quá nhiều quyền. Nếu một ứng dụng bên thứ ba ngẫu nhiên không cần quyền truy cập vào hệ thống an ninh của bạn, đừng cấp quyền đó.
Cuối cùng, hãy cân nhắc thiết lập một mạng riêng cho các thiết bị nhà thông minh của bạn. Nhiều router cho phép bạn tạo một mạng khách riêng biệt, giữ các thiết bị IoT của bạn tách biệt khỏi kết nối máy tính và điện thoại chính của bạn. Bằng cách này, việc xâm nhập vào trung tâm điều khiển sẽ không ngay lập tức cung cấp quyền truy cập vào các thiết bị khác.
6. Máy chơi game (Gaming Consoles)
Nếu bạn nghĩ máy chơi game chỉ là về niềm vui và trò chơi, thì tin tặc sẽ rất vui lòng chứng minh điều ngược lại. Từ thông tin thanh toán được lưu trữ đến các tính năng giọng nói và camera, những thiết bị này chứa nhiều dữ liệu cá nhân hơn hầu hết mọi người nhận ra.
Kaspersky Lab báo cáo mức tăng 13% các cuộc tấn công phần mềm độc hại liên quan đến trò chơi trong nửa đầu năm 2022 so với cùng kỳ năm 2021. Tin tặc sử dụng thông tin đăng nhập bị đánh cắp từ các trang web khác để đột nhập vào tài khoản chơi game, đặc biệt nếu bạn đã sử dụng lại mật khẩu. Một khi đã xâm nhập, chúng có thể thực hiện các giao dịch mua trái phép, bán tài khoản của bạn trực tuyến hoặc khóa bạn hoàn toàn.
Quyền riêng tư cũng là một mối quan tâm. Máy chơi game thu thập dữ liệu về mọi thứ từ thói quen chơi game đến các cuộc trò chuyện thoại của bạn. Mặc dù điều này có thể cải thiện trải nghiệm của bạn, nhưng nó cũng có nghĩa là nhiều thông tin cá nhân hơn đang gặp rủi ro nếu có một vụ vi phạm dữ liệu.
Máy chơi game cầm tay Steam Deck đặt trên bàn, thể hiện sự phát triển của thiết bị giải trí kết nối internet.
Vậy, giải pháp là gì? Đầu tiên, bảo vệ tài khoản chơi game của bạn bằng một mật khẩu cực kỳ mạnh (đúng vậy, một mật khẩu thực sự – không phải “game thủ123”). Bật xác thực hai yếu tố (2FA) để ngay cả khi ai đó có được mật khẩu của bạn, họ cũng sẽ không thể tiếp cận.
Giao diện menu chính của hồ sơ Xbox trên Xbox Series X, minh họa nơi người dùng có thể quản lý cài đặt tài khoản và quyền riêng tư.
Và trong khi làm điều đó, hãy kiểm tra lại các phương thức thanh toán đã liên kết – tốt hơn hết là xóa thẻ tín dụng đã lưu trữ hơn là rủi ro thức dậy với những khoản phí không mong muốn.
Cài đặt quyền riêng tư cũng là một điều bắt buộc phải kiểm tra. Hầu hết các máy chơi game cho phép bạn điều chỉnh dữ liệu chúng thu thập, ai có thể xem hoạt động chơi game của bạn và liệu microphone hoặc camera của bạn có luôn lắng nghe hay không. Nếu bạn không muốn máy chơi game của mình nghe lén, hãy tắt trợ lý giọng nói và che camera khi bạn không sử dụng.
Ngôi nhà của bạn ngày càng được kết nối nhiều hơn bao giờ hết, nhưng sự tiện lợi đó đi kèm với những rủi ro nhất định. Tội phạm mạng luôn tìm kiếm những điểm yếu, và các thiết bị này thường là mục tiêu dễ nhất. Tin tốt là những lời khuyên bạn vừa học sẽ giúp bạn an toàn hơn rất nhiều.
Để lại bình luận bên dưới nếu bạn có thêm mẹo bảo mật hoặc muốn chia sẻ trải nghiệm của mình. Đừng quên khám phá thêm các bài viết khác của Sổ Tay Công Nghệ về bảo mật nhà thông minh để trang bị kiến thức toàn diện nhất!
