Router do nhà cung cấp dịch vụ Internet (ISP) cấp thường được xem là một giải pháp tiện lợi—được cấu hình sẵn, dễ sử dụng và thường đi kèm trong gói dịch vụ. Tuy nhiên, qua quá trình tìm hiểu và kinh nghiệm thực tế, chúng tôi đã nhận thấy nhiều lý do quan trọng khiến bạn nên xem xét lại việc sử dụng thiết bị này cho mạng gia đình của mình. Liệu sự tiện lợi ban đầu có đánh đổi bằng các rủi ro về bảo mật, hiệu năng và khả năng kiểm soát? Hãy cùng Sổ tay Công nghệ tìm hiểu 5 vấn đề cốt lõi.
1. Thiếu Cập Nhật Bảo Mật Kịp Thời
Hầu hết các ISP không tự sản xuất router mà thường thuê các nhà sản xuất bên thứ ba sản xuất theo hình thức “white-label”. Điều này có nghĩa là cùng một nhà sản xuất có thể tạo ra router cho nhiều ISP khác nhau, đồng thời cũng bán các thiết bị mang thương hiệu riêng của họ. Vấn đề nằm ở chỗ khi một lỗ hổng bảo mật được phát hiện, nhà sản xuất sẽ ưu tiên cập nhật cho các router mang thương hiệu của chính họ, bởi đây là những sản phẩm trực tiếp ảnh hưởng đến danh tiếng và uy tín của họ.
Các router white-label sản xuất cho ISP thường bị xếp sau trong hàng đợi cập nhật. Sự chậm trễ này có thể khiến mạng của bạn dễ bị tấn công khai thác trong nhiều tuần, thậm chí nhiều tháng sau khi lỗ hổng được phát hiện. Đây không chỉ là một rủi ro lý thuyết. Chẳng hạn, vào năm 2021, BBC đã báo cáo về một lỗ hổng trong một số router của Sky UK cho phép kẻ tấn công vượt qua xác thực. Mặc dù bản vá đã được phát hành, nhưng việc triển khai chậm chạp đã khiến nhiều khách hàng tiếp tục đối mặt với nguy cơ bị lộ thông tin trong thời gian dài.
Router TP-Link đang cập nhật phần mềm bảo mật, màn hình hiển thị thông báo "Update successful"
2. Nhà Mạng Giữ Quyền Truy Cập Từ Xa
Một điểm đáng lo ngại khác với router do ISP cung cấp là quyền kiểm soát mà nhà cung cấp dịch vụ của bạn duy trì đối với thiết bị. Hầu hết các router này đều được cấu hình sẵn với tính năng truy cập từ xa được bật, nghĩa là ISP có thể đăng nhập, thực hiện thay đổi hoặc thậm chí đẩy các bản cập nhật mà bạn không hề hay biết hay đồng ý. Mặc dù điều này có vẻ tiện lợi, nhưng nó lại đặt ra những lo ngại nghiêm trọng về quyền riêng tư và bảo mật dữ liệu.
Ngay cả khi ISP của bạn có thiện chí, việc truy cập từ xa cũng tạo ra một điểm xâm nhập tiềm năng khác vào mạng của bạn. Một tin tặc nếu có thể truy cập vào hệ thống của ISP có thể thao túng các cài đặt router của bạn, giám sát lưu lượng truy cập hoặc thậm chí chuyển hướng kết nối của bạn đến các trang web độc hại. Đối với những người coi trọng quyền riêng tư và khả năng kiểm soát mạng, mức độ giám sát này là một yếu tố không thể chấp nhận. Với một router chất lượng từ thương hiệu uy tín, bạn có toàn quyền quyết định ai được truy cập và trong những trường hợp nào. Điều này hoàn toàn không xảy ra với router của nhà mạng.
3. Phần Cứng “Một Kích Thước Cho Mọi Nhu Cầu”
Router do ISP cung cấp thường là điển hình cho phần cứng “một kích thước cho mọi nhu cầu”. Chúng được thiết kế để đáp ứng các yêu cầu tối thiểu cho người dùng phổ thông, có nghĩa là chúng hiếm khi được trang bị để xử lý các tác vụ đòi hỏi khắt khe hơn. Lý do cho điều này không khó hiểu: các ISP ưu tiên hiệu quả chi phí hơn là hiệu suất. Họ đặt hàng số lượng lớn router từ các nhà sản xuất, thường lựa chọn các mẫu cũ hơn hoặc kém mạnh mẽ hơn để tiết kiệm chi phí.
Kết quả là bạn nhận được phần cứng đã lỗi thời ngay từ khi nó đến tay bạn. Chẳng hạn, nhiều router của ISP vẫn sử dụng công nghệ Wi-Fi 5, mặc dù các chuẩn Wi-Fi mới hơn như Wi-Fi 6 và Wi-Fi 6E đã được phổ biến rộng rãi. Việc sử dụng router của ISP cũng đồng nghĩa với việc bạn bị giới hạn ở bất kỳ tính năng nào mà ISP cho là cần thiết. Bạn muốn các tính năng kiểm soát phụ huynh nâng cao, hỗ trợ VPN hay khả năng tạo mạng khách với các cài đặt tùy chỉnh? Rất tiếc, bạn sẽ cần một router bên thứ ba để có được những tính năng này.
Router Verizon màu trắng, hiện đại, đặt thẳng đứng trên một bề mặt
4. Khả Năng Tùy Chỉnh Hạn Chế
Nếu bạn đã từng thử điều chỉnh cài đặt trên một router do ISP cung cấp, rất có thể bạn đã gặp phải rào cản. Router của ISP thường cung cấp rất ít hoặc không có chỗ cho việc tùy chỉnh. Mặc dù điều này có thể không làm phiền người dùng thông thường, nhưng đây là một nhược điểm lớn đối với bất kỳ ai muốn kiểm soát mạng của mình nhiều hơn.
Nhiều router của ISP không cho phép bạn thay đổi các cài đặt cơ bản như máy chủ DNS, vốn có thể ảnh hưởng lớn đến tốc độ internet và quyền riêng tư của bạn. Bạn muốn sử dụng một DNS bên thứ ba như Cloudflare hoặc Google DNS để duyệt web nhanh hơn và bảo mật hơn? Với router của ISP, bạn có thể gặp khó khăn. Tương tự, các tính năng như chuyển tiếp cổng (port forwarding), cài đặt chất lượng dịch vụ (QoS) hoặc thậm chí các tùy chọn bảo mật nâng cao thường bị ẩn hoặc hoàn toàn không khả dụng. Ngược lại, một router bên thứ ba cho phép bạn kiểm soát hoàn toàn mạng của mình. Bạn có thể tùy chỉnh cài đặt để tối ưu hóa hiệu suất, nâng cao bảo mật hoặc thậm chí cài đặt firmware thay thế để mở rộng tính năng.
5. Khó Khăn Khi Xử Lý Sự Cố Qua Hỗ Trợ Khách Hàng
Ngay cả khi bạn sẵn sàng bỏ qua những hạn chế về phần cứng và phần mềm của router do ISP cung cấp, vẫn còn một vấn đề đau đầu khác chờ đợi bạn: hỗ trợ khách hàng. Khi có sự cố với router, bạn thường phải đối phó với đội ngũ hỗ trợ của ISP. Và theo kinh nghiệm thực tế, đó hiếm khi là một trải nghiệm dễ chịu.
Vấn đề là các đội ngũ hỗ trợ của ISP được đào tạo để xử lý nhiều vấn đề khác nhau, từ tranh chấp hóa đơn đến sự cố mất mạng. Việc thiếu hỗ trợ chuyên biệt này có thể khiến bạn gặp bế tắc khi cần giúp đỡ nhất. Ngược lại, khi bạn sở hữu router riêng, bạn có thể liên hệ trực tiếp với đội ngũ hỗ trợ của nhà sản xuất, những người am hiểu sâu sắc hơn nhiều về thiết bị của họ. Hơn nữa, bạn cũng có thể tìm kiếm sự giúp đỡ từ các cộng đồng trực tuyến, diễn đàn công nghệ hoặc thậm chí các kỹ thuật viên bên thứ ba mà không phải lo lắng về việc vi phạm bất kỳ thỏa thuận nào với nhà mạng.
Khi nói đến mạng gia đình, sự tin cậy là yếu tố tối quan trọng. Và sau nhiều năm làm việc với các thiết bị mạng, chúng tôi nhận thấy router của ISP thường không mang lại sự tin cậy đó. Nếu bạn thực sự nghiêm túc trong việc bảo vệ quyền riêng tư, tối ưu hóa mạng và đảm bảo kết nối internet ổn định, việc thay thế router của ISP là một khoản đầu tư xứng đáng. Mặc dù có chi phí ban đầu, nhưng sự yên tâm và khả năng kiểm soát tăng thêm sẽ rất đáng giá. Bạn thậm chí có thể tiết kiệm được chi phí thuê thiết bị hàng tháng từ nhà mạng về lâu dài.
